Vergi hesaplamaları işletmeler için oldukça önemli bir süreçtir. Daha önceki yazılarımızda vergi konusunda detaylı bilgiler vermiştik. Bu yazımızda sizlere vergi matrah nedir ve kaç şekilde vergi matrahı yapılabilir? gibi konulardan bahsedeceğiz. İşte detaylar…
Vergi Matrahı Nedir?
Matrah bir verginin tutarını hesaplamak için temel olarak alınan değerdir. Yani vergilendirmeye esas olan kazancın belirlenmesinde temel alınan kısmına verilen isimdir.
Örneğin;
KDV dahil 118 TL’ye satılan bir malın matrahı şöyle hesaplanır;
Vergi 18 (%18)+ Matrah 100
Toplam:118 TL
Vergi borcu hesaplanması için bazı usuller vardır. Bunlar karineler, idari takdir, götürü ve beyan usulleridir.
Karineler
Vergi mükellefinin vergilendirilecek olan mallarının tespitinde kullanılan usule karineler usulü denir. Karine burada dış göstergeler anlamına gelmektedir. Burada amaç bilinen bir değerden bilinmeyen bir varlığın değerini belirlemektir. Örnek gösterecek olursak, işçi sayısı ve makine sayısı ile mükellefin vergi ödeme gücünün belirlenmesidir. Bu usul verimsizdir.
İdari Takdir Usulü
Vergi idaresi tarafından matrahın tek taraflı olarak belirlenmesi esasına dayanır. Belirlenen takdir komisyonu tarafından vergi usul kuralları çerçevesinde matrah belirlenmektedir. Takdir komisyonu dışında ortalama kazançlar ve zirai kazançlar, merkez il komisyonları tarafından da belirlenebilir.
Beyan Usulü
Bu usulde ise vergi matrahının belirlenmesi vergi mükellefine aittir. Vergi mükellefi vergi matrahını kanunda belirtilen kurallara göre belirleyerek vergi dairesine yazılı olarak beyan eder. Vergi dairesi sadece beyan usulü ile iletilen vergi matrahının doğruluğunu denetlemektedir.
Götürü Usulü
Bu usül de aynı idari takdir usulünde olduğu gibi vergi matrahı idare tarafından belirlenmektedir. Tek fark her mükellef için tek tek değil de yükümlüler gruplandırılarak yapılmaktadır. Dolayısı ile diğer usullere göre daha objektiftir. Saptanamayan gelirler karinelerden veya bazı belirtilerden saptanarak bulunmaktadır.
Verginin Tarifesi
Vergi borcunun hesaplanabilmesi için vergi matrahına uygulanan ölçülere verilen isme verginin tarifesi denir. Verginin temel öğelerinden biridir. Vergi kanunu vergi tarifesini açık net bir şekilde belirtmiştir. Anayasanın 73. maddesine göre Bakanlar Kurulu vergi tarifesi üzerinde alt ve üst limitler doğrultusunda değişiklik yapabilirler.
Vergi matrahına iki çeşit ölçü uygulanır. Bunlar;
- Spesifik (miktar usulü) tarife
- Ad Valorem (oran usulü) tarife
Spesifik Tarife
Bu tarifede matrah biriminden alınacak vergi mutlak rakam olarak belirlenir.
Ad Valorem Tarife
Bu tarife ise ekonomik ve teknik değerlere göre belirlenen matraha belirli oranlar uygulanması esasına dayanır. Ad Valorem tarife 4 çeşittir. Bunlar,
- Tek oranlı tarife
- Artan oranlı tarife
- Tersine artan oranlı
- Azalan oranlı tarife
Vergi ile alakalı detaylı bilgiler için buraya tıklayabilirsiniz.
