Geçici Vergi Nedir?
Geçici vergi nedir? Kimler ne zaman ve nasıl geçici vergi öder sorularına bu yazımızda cevap bulabilirsiniz.
Geçici vergi en genel hatları ile sene boyunca vuku bulan verginin 3 aylık dönemler sonunda önden ödenmesidir, yani bir nevi peşin vergidir. Literatürdeki tanımı ise, ticari kazanç sahipleri (basit usulde vergilendirilenler hariç) serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükelleflerinin cari vergilendirme dönemlerinin Gelir ve Kurumlar Vergisine’ne mahsuben üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanarak ödenen bir çeşit peşin vergi uygulamasıdır.
Geçici verginin diğer vergilerden farkı kazanç üzerinden ödenen verginin üçer aylık dönemlerde parçalı bir şekilde tahsil edilmesidir. Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi dışında kalan bir vergi değildir.
Kimler Geçici Vergi Öder? Kimler Ödemez?
Geçici Vergi Ödemesi Zorunlu Olanlar
- Basit usulde vergilendirilenler hariç, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri
- Ticari kazanç sahipleri
- Adi ortaklıklar, komandit şirket ortaklıkları ve kolektif şirket ortaklarının şirketten aldıkları şahsi ve mesleki ticari kazanç grubuna giren kazançları geçici vergi konusuna girmektedir.
- Türkiye’de iş yeri veya daimi temsilcisi bulunan kurumlar geçici vergi ödemek zorundadır.
Geçici Vergi Ödemesi Zorunlu Olmayanlar
- Basit usulde vergilendirilen kurumlar
- Kazançları vergiden istisna edilen serbest meslek erbapları
- Tasfiye durumundaki kurumlar vergisi mükellefleri
- İnşaat ve onarma işi yapanlar geçici vergi ödemek zorunda değillerdir.
Geçici Vergi Oranları
Geçici vergi oranları Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi için farklıdır. Kurumlar vergisi için geçici vergi oranı %22 iken Gelir vergisi için geçici vergi oranı %15’dir. 3’er aylık dönemlerde hesaplanır ve bir önceki dönem hesaplanan Geçici Vergi tutarı beyannameden düşülür ve böylece tek döneme ait kar üzerinden vergi tahakkuk eder.
Geçici Vergi Beyannamesi
Vereceğiniz geçici vergi beyannamesi için belirli belgeleri geçici vergi beyannamesine eklemeniz gerekmektedir. Bunlar;
- Kurumlar vergisi mükellefleri ve bilanço defteri tutanların gelir tablosu
- İşletme defteri tutan mükelleflerin hesap özeti
- Serbest meslek kazanç defteri tutan mükelleflerin ise serbest meslek kazanç bildirimlerini geçici vergi beyannamelerine eklemeleri gerekmektedir.
Geçici Vergi Beyannamesi Ödeme Zamanı
Geçici vergi beyannamesi üç aylık dönemi takip eden ayın 14. günü vergi dairesine bildirilir ve 17. günü akşamına kadar ödenir. Örneğin; Ocak-Şubat-Mart dönemini takip eden Mayıs ayının 14. gününe kadar geçici vergi beyan edilir ve yine Mayıs ayının 17. günü akşamına kadar ödenir.
Geçici Vergi Nedir, Nasıl ve Kim Tarafından Hesaplanır?
Geçici vergi daha öncede belirttiğimiz gibi 3 aylık dönemleri kapsar ve kümülatif olarak hesaplanır. Sonraki 3 aylık dönemlerde hesaplanan vergiden bir önceki dönem düşülür. Geçici Vergi mali müşavirler tarafından hesaplanır ve mükelleflere bildirilir. Gelin şimdi geçici vergi hesaplamasını bir örnek üzerinde gösterelim.
Örnek:
X firmamızın 3 aylık dönemlerdeki kazançları şu şekilde olsun;
- Ocak-Şubat Mart 6000 TL
- Nisan-Mayıs-Haziran 4000 TL
- Temmuz-Ağustos-Eylül 5000 TL
- Ekim-Kasım-Aralık 5000 TL
X firması geçici vergi beyannamesi vermemiş olsaydı yıl sonunda 20.000TL kazanç elde etmiş olacak ve Mart ayında toplam kazanç üzerinden, %15’lik Gelir Vergisi oranına göre, vergi beyan (20.000 *0.15=3000 TL) ederek yıllık gelir vergisini ödemiş olacaktı. Fakat geçici vergi beyannamesi ile dönemlik hesaplanan geçici vergi tutarları hesaplanıp Mart ayı yıllık gelir vergisinden düşülmektedir.
Dönemlik olarak hesapladığımızda;
- Ocak-Şubat-Mart 6000 TL*0.15=900 TL Ödenmesi gereken geçici gelir vergisi
- Nisan-Mayıs-Haziran 4000 TL*0.15=600 TL Ödenmesi gereken geçici gelir vergisi
- Temmuz-Ağustos-Eylül 5000 TL*0.15=750 TL Ödenmesi gereken geçici gelir vergisi
- Ekim-Kasım-Aralık 5000 TL*0.15=750 TL
900+600+750+750= 3000 TL
3 aylık dönemler halinde hesaplanan, beyan edilen ve ödenen geçici gelir vergisi yıl sonunda Yıllık Gelir Vergisinden mahsup edilir. Ödenmeyen Geçici Vergiler ise ödenmediği süre için gecikme zammına maruz kalır.
