Çek, bir çoğumuzun kulağına aşina olan bir kelime. Peki, yine de “çek nedir?” sorusunun cevabını tam olarak biliyor muyuz? Kullanım şeklini bilsek bile detaylı bilmemiz bizim için önemli olabilir. Ticari hayatın içinde olan insanların çok iyi bildiği çek, ödeme yöntemlerinden biridir. Para yerine kullanılabilir ve değerli evrak olarak geçer. Çeki düzenleyen kişi yani çeki veren ve parayı ödeyen kişiye Keşideci denir. Çekin verildiği insana Hamil. Çekin ödemesini yapan kurul ya da bankaya da Muhatap denir.
Çek Türkiye’de vadeli ödeme biçimi olarak kullanılır. Çek Takas Sistemi olarak adlandırılan sistem çekin tahsil edileceği bankanın değiştirilmesi anlamına gelir. Takas bulunan çekler süreyi biraz uzatabilir.
Çek Defteri Nasıl Alınır? Kimler Çek Defteri Alabilir?
Çek defteri alırken gerekli evraklar bankadan bankaya değişiklik gösterebilir ama başlıca istenilen belgeler şunlardır:
- Kimlik belgesi
- Sabıka kaydı
- İkametgah belgesi
Bu belgelere ek olarak çeki alacağınız banka sizden maddi teminat göstermenizi de ister. Çek defteri 10 sayfadan oluşur ve banka her sayfa için sizden teminat talep eder. Eğer banka sicilinizde herhangi şüpheli bir durum var ise banka çek talebinizi reddeder. Bankalardan kredi alabilen ve ticari işlerinde problem yaşamayan tüm firmalar yukarıda yazılı olan prosedürleri yerine getirip çek defteri alabilir.
Çek Yazmaya Başlarken Bilinmesi Gerekenler Neler?
1.Öncelikle çalıştığınız bankaya gidip, yukarıdaki belgeleri sunarak 10 ya da 15 yapraklı çek karnesi almasınız.
2.Bu çek karnesindeki her çek yaprağı için “değerli kağıt bedeli” ödemelisiniz.
3.Banka çek karnesini size verirken eğer tahsil günü geldiğinde hesabınız müsait olmazsa, banka müşteriye belli bir miktarda ödeme yapmalıdır. Bu yüzden banka kendini garantiye almak adına çek sayfası başına sizen 1200 TL gibi bir teminat bedeli isteyecektir ya da bloke hesabı bulundurmanızı talep edecektir. Banka bloke hesabınıza faiz işletebilir. Eğer kredi ödemelerinizi zamanında yapıyorsanızve hesap hareketleriniz düzenliyse parayı teminat olarak bloke ettirmeme gibi bir şansınız bulunuyor.
4.Çek defteri bulundurmanız bunun kabul edileceği anlamına gelmez. Muhattabınız bir tedarikçi ise en az iş bedelinin yüzde 40’ını nakit ve kalan yüzde 60’lık dilimini de belki çek olarak yazabilirsiniz.
5.Yeni girişimcilere bankaya para bloke ettirmektense müşteri çeklerini döndürmeleri önerilir. Çünkü müşterinizin çeki bir süre için sizin çekinizden daha güvenilir olacaktır. Bu çeki cirolamanız “Müşteri çeki ödemezse, ben ödeyeceğim.” demektir. Yani karşı tarafa vereceğiniz güven artacağından çeki kabul ettirmeniz daha kolay olacaktır.
Çek hesabı nedir?
Çek defteri, bankalar tarafından basılıp size teslim edilir. Verilen çek defterinin sayfalarında çek hesabının bulunduğu banka, bir hesap numarası, hesap sahibinin vergi numarası, çekin basıldığı tarih gibi bilgiler bulunur. Çek defterinde bilgileri yazan hesaba çek hesabı denir.
Çek Örneği
Çek Keşide Tarihi ve Miktar: Çekin bu kısmına Çeki ödeyeceğiniz vade tarihi ve ne kadarlık bir çek yazılmasını istiyorsanız parasal miktarını yazarak dolduruyorsunuz.
Rakamları yazarken rakamların başı ve sonuna “#” konulmalıdır. Örnek vermek gerekirse #2.500#TL yazılmalıdır.
Bu Çek Karşılığında: Bu kısma çeki yazdığınız kişinin şirket ünvanını ya da şahıs bilgilerini girmeniz gerekiyor. Eğer ki hamiline yazacaksanız bunu banka tarafından çeklerde hamiline olarak “Hazır Baskı” şeklinde yazdırmalısınız.
Hamiline yazılan çekler “5941 sayılı yasaya göre hamiline çeklerin banka tarafından hamiline şeklinde yazılmış olması gerekir.
Hamiline olmayan bir çekin hamiline düzenlenmesi son yasaya göre suç olduğunu da unutmamalısınız.
Yalnız: Rakamlarla yazdığınız değeri yazıyla yazmalısınız. Örnek vermek gerekirse #ikibinbeşyüz#TL
İmza Kısmı: Kendi imzanızı atacağınız kısım
Kaşe : Şirket Tüzel kişisi iseniz imzanızın üzerine kaşenizi basabilirsiniz. Şahisiseniz sadece imza atmanız yeterli olacaktır.
Detaylı bir çek örneği:
Çekin bankadan vadesinde tahsili neden önemlidir?
Ülkemizde çek çoğunlukla vadeli alışverişlerde kullanılıyor. Çekler günlük yazılsa bile tahsilatını yapmanız en az 2-3 gün sürebilir. Çekin vadesi varsa ve vadesinden önce çek tahsil etmeye çalışırsanız bu size itibar kaybettirir. Eğer çek takas durumuna düşerse biraz daha uzayabilir. Takas çeki, çekin sahibi olan bankanın haricinde başka bir bankadan tahsil etmek demektir. Takasta bulunan çekler de tahsilat süresini biraz daha uzatabilir.
Çek cirolama nedir, neden ve nasıl yapılır?
Örnek ile açıklamak gerekirse sizin elinizde bir çek var ve bu çeki bir borcunuz karşılığı olarak, alacağınızı devretmek şeklinde kullanmayı düşünüyorsanız arkasını imzalamanız gerekir. Buna çek ciro etmek denir. Bir çekin arkasında ne kadar imza varsa o kadar güvenilirdir. Çünkü çeki en son alan insana ödeme yapılmazsa çekin arkasında bulunan isimlerden en alttan başlayarak çeki cirolamış insanlara gidip gerekli olan tutarın tahsil edilebilmesi gücü yasalarca sabitlenmiştir.
Çek kırdırma/bozdurma/faktöring nedir, neden ve nasıl yapılır?
Çekin vadesinden önce tahsil edilmesine çek kırdırma denir. Örneğin uzak bir tarihe yazılmış bir çekiniz var. Bir aksilik çıktı ve acilen paraya ihtiyacınız oldu. Böyle durumlarda banka yerine faktöring şirketine ya da bu işi yapan işletmelerde çek bozdurma işlemi yapabilirsiniz. Çekinizi hemen nakite çevirebilirsiniz ama çekin bedelinin %10’u ile 40’ı arasında bir komisyon kesilir. Eğer çek karşılıksız çıkarsa bu firmalar sizi bulacaktır.
Bloke çek nedir nerelerde ve nasıl kullanılır?
Bloke çek, keşide eden kişinin çekte yazan miktar kadar parası banka tarafından asıl hesabından kullanılamayacak biçimde ayrılmış, bloke edilmiş anlamına gelir. Genellikle emlak alım satımlarında bloke edilmiş çekler kullanılır.
Hatır çeki nedir, neden kullanılır?
Gerçek bir borç ve alacak ilişkisini ilgilendirmeyen, sadece işletmeye finansman sağlamak için alınıp verilen senet ve çeklere hatır çeki denir.
Elektronik çek nedir?
Günlük olarak kullanılan çeklerin elektronik ortamda karşılığıdır. Çoğunlukla e-ticarette ödenecek paranın büyük olduğu işlemlerde şirketler tarafından tercih edilir. Normal çeklerde olduğu gibi elektronik çekler de banka sisteminde tanımlı olmalıdır. Bundan dolayı güvenli bir ödeme şekli olarak kabul edilir.
