Amortisman, bir kuruluştaki duran varlıkların aşınması, yıpranması veya eskime payı anlamına gelir.
Duran Varlıkların Amortismana Tabi Olma Süresi
Bir duran varlığın amortismana tabi tutulması için varlığın işletmede bir yıldan fazla kullanılması gerekir. Başka bir deyişle, iktisadi kıymetin hizmet ömrü bir yılı geçmelidir. Bu nedenle duran varlıklar, alındıkları yıl kaydedilmeyecek, ancak hizmet ömrü boyunca amortisman yöntemi ile kısmen yazılacaktır. Bu durum muhasebenin temel kavramlarından biri olan dönemsellik prensibinin bir gereğidir.
İktisadi kıymeti amortismana tabi tutmak için 2019’daki satın alma değeri en az 1200 Türk Lirası olması gerekir. Maliye Bakanlığı bu değeri her yıl yeniden değerleme yoluyla arttırır. 2020 de amortisman ayırmada belirlenen alt sınır ise 1.400 TL’dir
Amortisman Nasıl Hesaplanır?
Vergi Usül Kanunu’nun (VUK) 315. Maddesine göre, amortismana tabi tutulacak maddi duran varlıklar, iktisadi kıymetlerin hizmet ömrü dikkate alınarak Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve açıklanan döviz kuru esas alınarak hesaplanır.
- En yaygın amortisman yöntemleri şu şekildedir:
- Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi
- Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemi
- Fevkalade amortisman yöntemi
Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi
Bu yönteme tutarlı amortisman da denir. Geleneksel amortisman yöntemlerinde, amortisman tutarı, maddi duran varlık tutarına sabit bir amortisman uygulanması ya da ekonomik ömüre bölünmesi ile bulunmaktadır. Bu duruma örnek verecek olursak;
Bir işletme KDV% 18 hariç olmak üzere 15.000 TL değerinde bir demirbaş alıyor olsun. Bu demirbaşın ekonomik ömrünü ise 4 yıl olarak hesaplayalım.
Amortisman oranı 1/ ekonomik ömür olarak hesaplanır. yani ¼ = 0.25’tür. Yüzde karşılığı ise %25 olur, bu durumda yıllık amortisman değeri 15000 x %25= 3750 TL olmaktadır.
Bir diğer yöntem tutarı ise ekonomik ömre bölme işlemidir.
Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemi
Azalan bakiyeler yönteminde varlıklar normal amortismana göre 2 kat daha hızlı giderleşir. Giderleştirme, satın alma tutarı yerine aktarılan yıllık net defter değerine dayanır.
Örneğin, bir varlığın alış fiyatına 400 diyelim. Faydalı ömrü ise 10 yıl olsun.
Birinci yılı 400/10×2 = 20 TL olarak giderleştiririz.
İkinci yılı (400-80) = 320/10×2 = 16 TL olarak giderleştiririz.
Üçüncü yıl ise 304/10×2 = 15.20 TL olarak giderleştiririz.
Özetlemek gerekirse, ilk yıldaki hızlı giderleştirme önümüzdeki yıllar içinde yavaşlayacaktır. Normal amortisman yönteminde bu oran her yıl sabit kalır. Bir işletme, maddi duran varlıklarını normal amortisman yöntemini kullanarak giderleştirirse, azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemine dönemez. Bununla birlikte, azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yönteminden normal yönteme dönülebilir. Kaç yıllık ekonomik ömür kaldığına bağlı olarak eşit şekilde amortisman hesabı yapılabilir.
Fevkalade amortisman yöntemi
Doğal afet gibi aşırı durumlarda varlık kaybı sonucunda kullanılan bir amortisman yöntemidir. Böyle bir durumda, ilgili idareye başvurularak varlığın belirli bir kısmı amortize edilebilir.
Amortisman nedir ve nasıl hesaplanır konusunu öğrendiniz. Şimdi, işinine yarayacak olan fatura nedir ve fatura örneği konularını kapsayan “Fatura Örneği“, ön muhasebe nedir ve ön muhasebede yapılması gerekenler konularını kapsayan “Ön Muhasebe İçin Yapılması Gerekenler” ve vergi dairesi nedir, vergi dairesi işlemleri gibi konuları içine alan “Vergi Dairesi İşlemleri Nelerdir?” yazılarımızı sizler için ele aldık göz atabilirsiniz.
